Në vitin 2021, kanceri ishte shkaku i dytë kryesor i vdekjeve në Bashkimin Evropian – 1.1 milion ose 21.6 për qind.
Profesori Michel Coleman pranë Shkollës së Higjienës dhe Mjekësisë Tropikale në Londër shpjegon se vlerësimet e mbijetesës së kancerit janë probabilitete, jo norma.
“Një normë është një sasi e varur nga koha, si një normë incidence ose një shkallë vdekjeje.”
Të dhënat e Euronews Health për mbijetesën e kancerit në Evropë përfshijnë 24 vende të BE-së, pothuajse të gjitha anëtaret përveç Greqisë, Hungarisë dhe Luksemburgut, dhe pesë vende të tjera evropiane: Mbretërinë e Bashkuar, Zvicrën, Norvegjinë, Islandën dhe Turqinë.
Sipas OECD dhe Eurostat nga viti 2019, kanceri i mushkërive përbënte 24 për qind të vdekjeve nga kanceri te meshkujt dhe 15 për qind te femrat. Kanceri i zorrës së trashë shkakton 12 për qind të vdekjeve për të dy gjinitë. Kanceri i prostatës përbënte 10 për qind të vdekjeve te meshkujt, ndërsa kanceri i gjirit 16 për qind te femrat. Kanceri i pankreasit shkaktoi 6 për qind të vdekjeve te meshkujt dhe 8 për qind te femrat.
Mbijetesa e kancerit të mushkërive në Evropë
Mbijetesa nga kanceri i mushkërive ndryshon ndjeshëm në të gjithë Evropën. Bullgaria është në fund (7.7%), Zvicra dhe Letonia janë në krye (20.4%), ndërsa mesatarja e BE-24 është 15%. Vende të tjera me shifra të konsiderueshme mbijetese përfshijnë Islandën (20.2%), Austrinë (19.7%), Suedinë (19.5%) dhe Norvegjinë (19%).
Përveç Bullgarisë, një shkallë e ulët e mbijetesës është regjistruar në Lituani (9.9%), Kroaci (10%), Republikën Çeke (10.6%) dhe Rumani (11.1%).
Ndër pesë ekonomitë më të mëdha evropiane, Gjermania kryeson me një normë mbijetese 18.3%, pasuar nga Franca (17.3%) dhe Italia (15.9%). Megjithatë, Spanja (13.5%) dhe Mbretëria e Bashkuar (13.3%) janë nën mesataren e BE-së.
Megjithëse vendet nordike përgjithësisht renditen mirë, Finlanda është një përjashtim me një shkallë mbijetese prej 13%.
Mbijetesa e kancerit të zorrës së trashë
Mbijetesa nga kanceri i zorrës së trashë varionte nga 51.1% në Kroaci në 72.1% në Qipro, me një mesatare të BE-24 prej 60%. Mbijetesa arriti në 65% ose më shumë në gjashtë vende të tjera Islanda (68.2%), Belgjika (67.9%), Zvicra (67.3%), Norvegjia (66.7%), Suedia e Finlanda me nga 64.9%.
Sllovakia (51.8%), Rumania (52.2%), Bullgaria (52.4%) dhe Polonia (52.9%) pasojnë Kroacinë në fund të renditjes. Ndër pesë ekonomitë më të mëdha evropiane, Gjermania kishte shkallën më të lartë të mbijetesës prej 64.8%, dhe Mbretëria e Bashkuar kishte normën më të ulët prej 60%.
Mbijetesa në kancerin e prostatës
Mbijetesa e kancerit të prostatës është më e lartë në krahasim me shumë lloje të tjera të kancerit. Mesatarja e BE-24 është 87%, dhe 12 vende kanë shkallë të mbijetesës mbi 90%. Qipro raportoi shkallën më të lartë të mbijetesës prej 99.2%, e ndjekur nga Lituania (94.3%) dhe Belgjika (93.8%).
Mbijetesa më e ulët u regjistrua në Bullgari (68.3%), ndërsa Polonia, Rumania dhe Sllovakia kishin vlerësime nën 80%.
Mbijetesa nga kanceri i gjirit
Mbijetesa e kancerit të gjirit është gjithashtu relativisht e lartë, me një mesatare të BE-24 prej 82%. Qiproja kryeson renditjen me një normë mbijetese prej 92.8%, e ndjekur nga afër nga katër vendet nordike, me përjashtim të Danimarkës.
Ndër pesë ekonomitë më të mëdha evropiane, diferenca në mbijetesë është minimale, duke filluar nga 85.2% në Spanjë në 86.7% në Francë. Lituania dhe Rumania shënuan normat më të ulëta të mbijetesës, të dyja nën 75%.
Mbijetesa për kancerin e pankreasit dhe mëlçisë
Mbijetesa për kancerin e pankreasit dhe të mëlçisë në BE mbetet shumë e ulët në krahasim me shumë kancer tjerë. Për kancerin e pankreasit, mbijetesa varionte nga 5.5% në Maltë në 13.7% në Letoni, me një mesatare të BE-24 prej 9%.
Mbijetesa e kancerit të mëlçisë varionte nga 4.2% në Estoni në 20.7% në Belgjikë, me një mesatare të përafërt të BE-24 prej 12%.
Mbijetesa në kancerin e stomakut
Mbijetesa në kancerin e stomakut është më e mirë se në kancerin e pankreasit dhe të mëlçisë, por mbetet relativisht e ulët, rreth 27% në BE-24. Mbijetesa varionte nga 16% në Bullgari në 37.5% në Belgjikë. Qiproja, Austria dhe Gjermania gjithashtu raportuan se mbijetesa tejkaloi 33%. Në të kundërt, mbijetesa ishte 20% ose më pak në Danimarkë dhe Kroaci.
Mbijetesa nga kanceri i vezoreve
Vlerësimi i mbijetesës për këtë lloj kanceri në BE-24 ishte mesatarisht 39.2%. Suedia regjistroi shkallën më të lartë të mbijetesës 46.5%, pasuar nga Qiproja, Letonia dhe Norvegjia, ku vlerësimet kaluan 45%. Ndërsa Malta dhe Irlanda raportuan shkallën më të ulët të mbijetesës – nën 33%.
Mbijetesa nga melanoma
Mbijetesa nga melanoma ndryshonte ndjeshëm, duke filluar nga 60.7% në Turqi në 93.6% në Zvicër, me mesataren e BE-24 që ishte 83%. Së bashku me Gjermaninë, Austrinë dhe Holandën, të gjitha vendet nordike raportuan norma mbijetese mbi 87%.
Përveç Turqisë, Bullgaria dhe Polonia janë në fund me vlerësime mbijetese nën 70%.
Mbijetesa nga kanceri i gjakut
Mbijetesa nga kanceri i gjakut është mesatarisht 61% në BE-24. Rumania dhe Bullgaria raportuan vlerësimet më të ulëta të mbijetesës – nën 45%, ndërsa Zvicra, Letonia dhe Islanda shënuan norma prej mbi 71%.
Pse ndryshon mbijetesa në varësi të llojit të kancerit?
“Këto janë sëmundje shumë të ndryshme. Në varësi të vendit ku shfaqet kanceri dhe organeve të prekura, ato janë pak a shumë vdekjeprurëse, në varësi të llojit të qelizës, përbërjes gjenetike dhe organeve pranë”, tha profesor Coleman për Euronews Health.
Për shembull, një tumor që formohet në tru ka më shumë gjasa të përfundojë me vdekje sesa ai që formohet në këmbë.
Megjithatë, hendeku i mbijetesës nuk është vetëm për shkak të dallimeve midis sëmundjeve. Faktorë të tjerë përfshijnë ndryshime në disponueshmërinë dhe përparimin e trajtimit, si dhe fazën në të cilën kanceri është diagnostikuar.
“Nëse kanceri është në fazë të hershme dhe të lokalizuar, është e arsyeshme që mbijetesa do të jetë më e mirë sesa nëse sëmundja është shumë e avancuar dhe e përhapur kur diagnostikohet,” tha Coleman.
Pse mbijetesa e kancerit ndryshon ndjeshëm midis vendeve?
Coleman ofron dy shpjegime kryesore: dallimet në periudhën e diagnostikimit dhe qasja në trajtime të ndryshme që janë pak a shumë efektive gjithashtu ndryshojnë midis vendeve.
“Për shembull, radioterapia, e cila përdoret si një trajtim kurativ për pothuajse gjysmën e të gjitha llojeve të kancerit, është shumë më e disponueshme në vendet më të pasura të Evropës Perëndimore dhe Veriore sesa në vendet më pak të zhvilluara të Evropës Lindore dhe në disa raste të Evropës Jugore,” tha Coleman.
