Kongresistët amerikanë përmes një rezolute të propozuar kanë kërkuar drejtësi për të mbijetuarit e dhunës seksuale gjatë luftës së fundit në Kosovë.
Në tesktin e kësaj propozim-rezolute përshkruhet rasti i dhunimit ndaj ish-deputetes së Kosovës, Vasfije Krasniqi-Goodman, e cila është edhe shtetase amerikane, për të cilën krahas të tjerëve kërkohet drejtësi.
Në këtë propozim-rezolutë i bëhet thirrje Qeverisë së Serbisë të sjellë para drejtësisë individët që janë përgjegjës për krimet seksuale të luftës, përfshirë edhe rastin e 14 prillit 1999 të Vasfije Krasniqit.
Ndërkaq, kongresistët i bëjnë thirrje qeverisë së SHBA-së që të ngrisë rastin e Vasfije Krasniqi Goodman në angazhimet e ardhshme bilaterale me Qeverinë e Serbisë, veçanërisht në aspektin e llogaridhënies për krimet e luftës të kryera kundër grave dhe të rinjve.
Për këtë rezolutë të propozuar ka shkruar presidentja Vjosa Osmani, e cila tha se pret që ajo të miratohet.
“Falënderoj ligjvënësit amerikanë që kërkuan drejtësi për të mbijetuarit e dhunës seksuale gjatë luftës gjenocidale të Serbisë kundër popullit të Kosovës. Zërat e të mbijetuarve tanë – si ai i Vasfijes dhe i Shyhretes – thyen heshtjen dhe u dhanë forcë mijëra të tjerëve. Për të gjithë ata, drejtësia nuk është një zgjedhje – ajo është një e drejtë e mohuar prej kohësh. Derisa i afrohemi 14 Prillit – Ditës Kombëtare të Kosovës për të Mbijetuarit e Dhunës Seksuale gjatë Luftës – kjo njohje është një hap i fuqishëm përpara. Pres me padurim miratimin e kësaj rezolute”, tha ajo.
Teksti i plotë i rezolutës:
Duke bërë thirrje për t’i dhënë fund mosndëshkimit të krimeve të pandëshkuara të luftës seksuale serbe gjatë luftës së vitit 1999 në Kosovë në rastin e shtetases së Shteteve të Bashkuara dhe të mbijetuarës së krimeve seksuale të luftës Vasfije Krasniqi Goodman dhe të mbijetuarve të tjerë të dhunës seksuale dhe me bazë gjinore.
Derisa Vasfije Krasniqi ishte 16 vjeçare gjatë luftës së vitit 1999 në Kosovë dhe jetonte në Stanofc të Poshtëm, Kosovë, atëherë nën kontrollin e Republikës së Serbisë, e cila ishte pjesë e Republikës Federale të Jugosllavisë dhe e udhëhequr nga presidenti Slobodan Millosheviq;
Derisa, më 14 prill 1999, një polic serb hyri në shtëpinë e familjes së znj. Krasniqi në Stanofc të Poshtëm, Kosovë, duke kërkuar të gjithë banorët meshkuj dhe e urdhëroi znj. Krasniqi të shkonte në stacionin policor për të dhënë deklaratë për babanë dhe vëllezërit e saj, të cilët nuk ishin të pranishëm;
Derisa oficeri i policisë serbe kërcënoi se do të qëllonte të gjithë të pranishmit, duke përfshirë edhe znj. Krasniqi dhe nënën e saj, para se ta largonte me forcë znj. Krasniqin nga shtëpia dhe ta çonte në një fshat serb aty pranë;
Derisa oficeri i policisë serbe e detyroi znj. Krasniqi në një shtëpi të zbrazët jashtë rrugës kryesore dhe e hodhi në pirgje misri të tharë para se ta çonte në veturën e tij, ku ai filloi ta përdhunonte, pavarësisht se ajo bërtiste që të ndalonte;
Derisa znj. Krasniqi u mbajt nën kërcënimin e armëve dhe u përdhunua vazhdimisht para se të humbiste vetëdijen;
Derisa, kur znj. Krasniqi i erdhi vetëdija, ajo iu lut policit serb që ta vriste, dhe polici serb iu përgjigj duke thënë: “Jo, nuk do ta bëj sepse do të vuash më shumë në këtë mënyrë”, dhe e kërcënoi se do ta çonte në një zonë plot me forca serbe ku do ta përdhunonin më shumë njerëz;
Derisa oficeri i policisë serbe më vonë hyri në një dyqan në të njëjtin fshat, nga ku doli një serb i moshuar, i gjymtuar dhe e detyroi znj. Krasniqi të dilte nga makina dhe e çoi në një shtëpi të papërfunduar ku e përdhunoi;
Derisa, disa orë më vonë, znj. Krasniqi u kthye në fshatin e saj ku e lanë jashtë në rrugë dhe i thanë të mos i tregonte askujt për atë që kishte ndodhur;
Derisa znj. Krasniqi nuk donte të shkonte në shtëpi për t’i shpjeguar askujt se çfarë i kishte ndodhur, por përkundrazi ecte nëpër varrezat e fshatit dhe shpresonte se jeta e saj do të merrte fund aty-këtu;
Derisa, pas mbërritjes në shtëpinë e xhaxhait të saj disa orë pas sulmit, zonja Krasniqi nuk kishte nevojë të thoshte asnjë fjalë, pasi të gjithë e dinin se çfarë kishte ndodhur, duke parë gërvishtjet, mavijosjet, prerjet dhe rrobat e grisura të saj;
Derisa znj. Krasniqi e raportoi rastin e saj në Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës (UÇK) një ditë pasi ishte dhunuar më 15 prill 1999;
Derisa, në mars të vitit 1999, me mbështetjen e Shteteve të Bashkuara, NATO filloi një fushatë ajrore 78-ditore kundër forcave serbe në Kosovë pasi përpjekjet për të negociuar përfundimin e luftës së Kosovës dështuan, duke çuar në marrëveshjen e Serbisë për të ndërprerë të gjithë aktivitetin ushtarak në Kosovë dhe për të lehtësuar tërheqjen e forcave serbe nga Kosova dhe vendosjen e një Force Kosovare të udhëhequr nga NATO (FORK);
Derisa Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara më pas miratoi Rezolutën 1244 më 10 qershor 1999, e cila themeloi Misionin e Administratës së Përkohshme të Kombeve të Bashkuara në Kosovë (UNMIK) si një qeveri të përkohshme derisa institucionet e Kosovës të kishin zhvilluar dhe demonstruar kapacitetin për të vetëqeverisur, i cili përfshinte kompetenca të ndryshme, si autoriteti për të administruar drejtësinë e kryera në krime të rënda të luftës dhe kryerjen e krimeve të rënda në Kosovë dhe
Derisa znj. Krasniqi e raportoi rastin e saj në UNMIK më 10 shtator 1999, pa asnjë rezultat, si dhe në KFOR-in francez më 21 prill 2004, por mosveprimi i të dy këtyre organeve shkaktoi vështirësi dhe vonesa shtesë në rastin e saj;
Derisa Kosova shpalli pavarësinë më 17 shkurt 2008 dhe që atëherë ka marrë njohjen e mbi 100 shteteve, duke përfshirë Shtetet e Bashkuara dhe 23 nga 28 shtetet anëtare të Bashkimit Evropian, megjithëse Serbia ende e refuzon një pretendim të tillë;
Derisa Misioni i Bashkimit Europian për Sundimin e Ligjit në Kosovë (EULEX) u lançua në vitin 2008 si një mision civil për të mbështetur institucionet e sundimit të ligjit, llogaridhënien dhe pajtueshmërinë me standardet ndërkombëtare të të drejtave të njeriut në Kosovë në kuadër të Rezolutës 1244 të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, si dhe për të mbështetur Dhomat e Specializuara dhe Zyrën e Specializuar të Prokurorit në përputhje me legjislacionin përkatës të Kosovës;
Derisa znj. Krasniqi u shpërngul në Shtetet e Bashkuara në vitin 2001, u natyralizua si shtetase në vitin 2006 dhe tani jeton në Roëlett të Teksasit, me bashkëshortin dhe dy fëmijët e saj, secili prej të cilëve janë gjithashtu shtetas të Shteteve të Bashkuara, dhe ka marrë edhe mbiemrin Goodman;
Derisa znj. Krasniqi Goodman raportoi rastin e saj tek autoritetet e EULEX-it dhe dha pesë intervista nga gushti 2010 deri në korrik 2012, dhe dëshmitarët dhanë disa dëshmi nga shkurti 2011 deri në gusht 2012;
Derisa, më 12 nëntor 2012, Prokuroria Speciale e Republikës së Kosovës (PSRK) ka ngritur aktakuzën PPS nr. 89/2012 kundër autorëve Jovica Dejanoviq (DOB 09/11/1954), oficerit të policisë serbe, dhe Djordje Bojkovic (DOB 13.11.1940), serb i moshuar dhe i gjymtuar, me Gjykatën e atëhershme të Qarkut të Mitrovicës, e cila u ndryshua më 30 nëntor 2012;
Derisa shqyrtimi kryesor është mbajtur nga 4 deri më 15 prill 2013 dhe më 17 prill 2013, Gjykata Themelore e Mitrovicës ka shpallur aktgjykimin se të dy autorët janë liruar nga akuza për krime lufte kundër popullatës civile (përdhunim), e dënueshme sipas neneve 22 dhe 142 të KP të RSFJ-së;
Derisa, më 31 tetor 2013, prokurorët e PSRK-së kanë paraqitur ankesë të përbashkët me të cilën propozohet që aktgjykimi i gjykatës së shkallës së parë të ndryshohet dhe Jovica Dejanoviq dhe Gjorgje Bojkoviq të dënohen për veprën penale të krimit të luftës kundër popullatës civile, ose në alternativë t’i kthehet lënda gjykatës së shkallës së parë;
Derisa Prokurori Publik i Apelit e shtyu Gjykatën e Apelit që të pranojë ankesën e prokurorëve specialë, dhe Gjykata e Apelit mori aktgjykimin e saj më 27 maj 2014 dhe i shpalli fajtorë Jovica Dejanoviqin dhe Djordje Bojkoviqin dhe i dënoi ata për krimin e luftës kundër civilëve sipas nenit 14 të KPFJ-së (KKPFJ). ata përkatësisht me 12 vjet dhe 10 vjet burgim;
Derisa, në korrik 2014, Jovica Dejanoviç dhe Djordje Bojkovic parashtruan ankesat e tyre kundër aktgjykimit të Gjykatës së Apelit PaKr 503/13 të datës 27 maj 2014, dhe Gjykata Supreme e Kosovës mori aktvendim për lirimin e menjëhershëm të Jovica Dejanoviq dhe Djordovic;
Derisa Jovica Dejanoviq dhe Djordje Bojkovic u liruan, dhe askush nuk është mbajtur përgjegjës për krimet seksuale të luftës të kryera kundër Vasfije Krasniqi Goodman;
Duke pasur parasysh se të gjithë mekanizmat e mëparshëm për ndjekjen e përgjegjësisë për krimet e luftës në Kosovë kanë dështuar në sjelljen e autorëve të dhunës seksuale para drejtësisë, duke përfshirë Tribunalin Penal Ndërkombëtar për ish-Jugosllavinë, UNMIK-un, EULEX-in dhe sistemin gjyqësor të Kosovës;
Derisa Qendra për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC) raporton se rreth 20,000 individë ishin viktima të dhunës seksuale të lidhur me konfliktin gjatë luftës së Kosovës, dhe Human Rights Ëatch raporton se përdhunimi është përdorur si armë lufte dhe instrument i spastrimit etnik nga forcat serbe gjatë luftës së Kosovës;
Derisa 20 vjet më vonë dhe pas përdhunimit të përafërsisht 20,000 individëve, vetëm një autor është sjellë para drejtësisë, Zoran Vukotiç, nga Gjykata Themelore e Prishtinës më 5 korrik 2021;
Derisa Rezoluta 1820 e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara u miratua unanimisht më 19 qershor 2008, duke dënuar përdorimin e dhunës seksuale si mjet lufte dhe deklaroi se “përdhunimi dhe forma të tjera të dhunës seksuale mund të përbëjnë krime lufte, krime kundër njerëzimit ose një akt konstituiv në lidhje me gjenocidin”;
Derisa Rezoluta 2467 e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara u miratua më 23 prill 2019, “duke rikujtuar përgjegjësitë e shteteve për t’i dhënë fund pandëshkueshmërisë dhe për të ndjekur penalisht ata që janë përgjegjës për krimet e gjenocidit, krimet kundër njerëzimit dhe krimet e luftës, të kryera kundër civilëve”;
Derisa Vasfije Krasniqi Goodman dëshmoi para Komisionit për Punë të Jashtme të Dhomës së Përfaqësuesve më 30 prill 2019, në një seancë dëgjimore të titulluar “Viktimat e Luftës së Kosovës: Kërkimi për Drejtësi”, duke dëshmuar për drejtësi në emër të rastit të saj dhe 20,000 individëve të dhunuar gjatë luftës në Kosovë;
Derisa Republika e Kosovës shënoi për herë të parë më 14 prill 2023, Ditën e të mbijetuarve të dhunës seksuale gjatë luftës në Kosovë që përkon me datën kur Vasfije Krasniqi Goodman u rrëmbye nga policia serbe dhe më pas u sulmua seksualisht; dhe
Derisa Shtetet e Bashkuara pranojnë se parandalimi dhe reagimi ndaj dhunës me bazë gjinore në mbarë botën nuk është vetëm një çështje e të drejtave të njeriut, drejtësisë, barazisë dhe barazisë, por është gjithashtu një imperativ moral dhe interesi kombëtar strategjik i Shteteve të Bashkuara dhe partnerëve të saj globalë: Tani, pra, bëhet ajo:
E vendosur nga Dhoma e Përfaqësuesve (me pajtimin e Senatit), që Kongresi:
(1) e gjen të dënueshme që asnjë individ nuk është shpallur fajtor për krimet seksuale të luftës kundër znj. Krasniqi Goodman;
(2) dënon fuqishëm përdorimin e përdhunimit dhe formave të tjera të dhunës seksuale dhe të dhunës me bazë gjinore si armë lufte;
(3) nënvizon rëndësinë e hetimeve transparente, të përgjegjshme dhe të pavarura për krimet e luftës dhe mizoritë me bazë gjinore;
(4) lavdëron Qeverinë e Republikës së Kosovës për marrjen e një qasjeje të prekshme dhe multisektoriale për adresimin e dhunës seksuale gjatë luftës në vend;
(5) i bën thirrje Qeverisë së Republikës së Kosovës që të mbajë zotimet e shprehura dhe të pranuara në “Protokollin për Trajtimin e Rasteve të Dhunës Seksuale në Kosovë”, dhe t’i japë përparësi dhe përshpejtojë rastet e përdhunimeve dhe sulmeve seksuale nga Lufta e Kosovës e vitit 1999;
(6) i bën thirrje Qeverisë së Republikës së Serbisë që—
(A) të sjellë para drejtësisë individët që janë përgjegjës për krimet seksuale të luftës më 14 prill 1999, të shtetases së Shteteve të Bashkuara Vasfije Krasniqi Goodman në Kosovë, në përputhje me Rezolutat 1820 dhe 2467 të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara;
(B) të ndalojë mbrojtjen dhe glorifikimin e çdo individi që ka qenë i përfshirë në krimet e luftës gjatë konfliktit të Kosovës dhe ta bëjë prioritet hetimin dhe ndjekjen penale të çdo individi të tillë;
(C) të zbatojë ligjet për të siguruar që autorët e njohur të dhunës me bazë gjinore të mbahen përgjegjës dhe të sillen para drejtësisë; dhe
(D) t’i jepet përparësi krijimit dhe mbështetjes së mekanizmave të duhur të gjurmimit dhe hetimit për të ekstraduar në Kosovë autorë të njohur dhe autorë të dënuar të dhunës me bazë gjinore gjatë luftës së Kosovës në vitin 1999, për t’u sjellë para drejtësisë sipas të gjitha konventave; dhe
(7) i bën thirrje qeverisë së Shteteve të Bashkuara që—
(A) të mbështesë dhe forcojë angazhimet e saj për të kundërshtuar dhe parandaluar praktikën e dhunës me bazë gjinore;
(B) ngritja e rastit të Vasfije Krasniqi Goodman në angazhimet e ardhshme bilaterale me Qeverinë e Serbisë, veçanërisht në aspektin e llogaridhënies për krimet e luftës të kryera kundër grave dhe të rinjve;
(C) identifikojnë faktorët specifikë që rrisin rreziqet e dhunës me bazë gjinore dhe minojnë qasjen në shërbime dhe siguri;
(D) monitorojë përpjekjet e Qeverisë së Serbisë dhe ministrive dhe zyrave të saj përkatëse për të hetuar dhe ndjekur penalisht rastet e dhunës seksuale gjatë luftës së Kosovës; dhe
(E) të ndajë fonde të mjaftueshme për të zbatuar një sërë projektesh arsimore, kërkimore dhe avokuese në Kosovë, duke përfshirë trajnimin e gjyqësorit dhe të zbatimit të ligjit, si dhe financimin për një qendër rehabilitimi që fokusohet në rehabilitimin fizik dhe psikologjik nga traumat e luftës dhe dhuna seksuale dhe në familje, si dhe aftësimin profesional dhe mundësitë për integrimin e punës.
