Pas hyrjes në fuqi të Marrëveshjes për Tregti të lirë me Turqinë, Kosova ka shumëfishuar importin e mallrave nga ky shtet, derisa eksporti i vendit tonë drejt Turqisë është në vlera tejet minimale.
Turqia është vendi nga i cili Kosova importoi më së shumti mallra pas kësaj marrëveshje, ku vetëm gjatë vitit 2024 vlera e importeve të mallrave nga Turqia ka arritur në 912 milionë euro, ndërsa eksporti ka mbetur vetëm në nivelin 27.5 milionë euro ose me një deficit tregtar në 884.5 milionë euro, raporton KosovaPress.
Pabarazia në bilancin tregtar me këtë shtet është përkeqësuar pas hyrjes në fuqi të Marrëveshjes për Tregti të Lirë në shtator të vitit 2019.
Në vetëm gjashtë vite pas hyrjes në fuqi të kësaj marrëveshje, importet janë dyfishuar, nga Turqia, derisa shifrat e eksporteve të Kosovës mbeten ende minimale.
Tregtia me Turqinë, ndonëse e rëndësishme, mbetet e pabalancuar për Kosovën. Marrëveshja për Tregti të Lirë nuk ka arritur të sjellë përfitime të dukshme në rritjen e eksporteve, ndërsa ka lehtësuar hyrjen e produkteve turke në tregun kosovar.
Importi nga Turqia është rritur gjatë dekadës së fundit, por jo në mënyrë të balancuar. Të dhënat zyrtare nga Agjencia e Statistikave të Kosovës për periudhën 2011–2023 tregojnë një rritje të konsiderueshme të importeve nga Turqia, krahas një rritjeje shumë më modeste të eksporteve nga Kosova, raporton KosovaPress.
Kjo marrëveshje e cila ka hyrë në fuqi në vitin 2019, kishte për qëllim të eliminonte barrierat doganore dhe të lehtësonte qarkullimin e mallrave në të dy drejtimet. Megjithatë, të dhënat tregojnë se nga kjo marrëveshje kanë përfituar më shumë kryesisht kompanitë turke.
Në vitin 2011, Kosova importonte mallra nga Turqia në vlerë prej 184.4 milionë euro, ndërsa vendi eksportoi vetëm 7.8 milionë euro, duke shënuar një deficit tregtar prej mbi 176 milionë euro. Kjo pabarazi është zgjeruar në mënyrë të vazhdueshme. Derisa edhe në vitin 2012, eksportet u rritën në 11.3 milionë euro, por importet arritën në 199.8 milionë euro, duke e thelluar deficitin në 188.5 milionë euro. Ndërkaq në vitin 2013 pati rënie të eksporteve në 7.3 milionë euro, ndërsa importet u rritën në mbi 204 milionë euro. Bilanci tregtar negativ shënoi rreth 197.5 milionë euro, shkruan KosovaPress.
Në vitin 2014, eksportet u rritën në 10.3 milionë euro, por importet u rritën edhe më shumë në 238.2 milionë euro. Ndërkaq në vitin 2015 eksportet shënuan 9.2 milionë euro, ndërsa importet 252.2 milionë euro, duke e mbajtur deficitin në nivele të larta. Në vitin 2016, 7.6 milionë euro eksport dhe 288.4 milionë euro import, rreth 281 milionë euro më shumë importe se eksporte. Derisa edhe në vitin 2017 ndodhi një situatë e ngjashme, 7.1 milionë euro eksport, 292.6 milionë euro import. Në vitin 2018, eksportet arrijnë në 8.3 milionë euro, ndërsa importet shkojnë në 336.5 milionë euro.
Ndërkaq, në vitin 2019, viti kur u nënshkrua Marrëveshja për Tregti të Lirë, eksportet arritën në 7.9 milionë euro, ndërsa importet në 431.4 milionë euro. Pavarësisht marrëveshjes, eksportet mbetën të ulëta. Derisa në vitin 2020 u shënua rritje tejet e vogël, eksportet arritën në 11 milionë euro, ndërsa importet shënuan rënie në 409.3 milionë euro, kjo edhe për shkak të pandemisë.
Në 2021 importet arritën në 587.5 milionë euro, ndërsa eksportet 17.5 milionë euro. Në vitin 2022, importet nga Turqia pothuajse u dyfishuan nga viti 2020, duke shkuar në rreth 843 milionë euro, ndërsa eksporti mbeti me vetëm 23.4 milionë euro.
Derisa në vitin 2023 eksportet shënojnë një rënie në 20.2 milionë euro, ndërsa importet arrijnë një rekord me 877.1 milionë euro. Diferenca tregtare shkon mbi 856 milionë euro. Po kështu në vitin e kaluar, 2024 importi me Turqinë u rrit sërish ku arriti 912 milionë, ndërsa eksporti ishte 27.5 milionë, ose deficiti tregtar në 884.5 milionë euro, raporton KosovaPress.
Derisa shtetet tjera mbrojnë produktet e tyre, Kosova nuk i mbron ato, pra nuk ka bërë marrëveshje t’i mbrojë produktet e veta. Shembull, Kosova ka të drejtë të eksportojë në Kosovë e në BE vetëm 24 ton peshk, edhe pse është marrëveshje e tregtisë së lirë, nuk është e pakufizuar.
Bazuar në rritjen e deficiti tregtar me Turqinë, nevojitet që Kosova të ri-shikojë rinegocimin e marrëveshjeve për tregti të lirë, në mënyrë që shteti ynë t’i mbrojë prodhimet vendore.
