Më 26 gusht, Dimal Basha nga Lëvizja Vetëvendosje u zgjodh Kryetar i Kuvendit me shumicën e votave të deputetëve.
Në të njëjtën seancë u votuan dhe u zgjodhën tre nënkryetarët nga radhët e grupeve më të mëdha parlamentare, si dhe deputetja Emilja Rexhepi si nënkryetare nga komunitetet jo-shumicë.Megjithatë, procesi nuk u përmbyll me sukses sa i përket zgjedhjes së nënkryetarit të Kuvendit nga komuniteti serb, pozitë e garantuar me Kushtetutë dhe Rregullore për përfaqësim të barabartë të komuniteteve jo-shumicë.
Pas zhvillimeve në seancën konstituive të Kuvendit, Instituti i Kosovës për Drejtësi ka ngritur shqetësime lidhur me mënyrën si është trajtuar zgjedhja e nënkryetarit nga komuniteti serb.
Melos Kolshi, hulumtues në IKD ka thënë për “Front Online” se rasti paraqet një shkelje të thellë të rregullave kushtetuese dhe parlamentare, duke krijuar një skenar të ri bllokues drejt konstituimit të Kuvendit.
Ai thotë se procesi është zhvilluar në kundërshtim me detyrimet që ia ka përcaktuar Kushtetuta e rregullorja e Kuvendit.
“Shkelja e Kushtetutës, Rregullores, aktgjykimeve të Gjykatës Kushtetuese dhe praktikës parlamentare në lidhje me nënkryetarët nga radhët e Komuniteteve paraqet një skenar të ri bllokues drejt konstituimit të Kuvendit. IKD ka monitoruar procesin e zhvillimit të seancës konstituive më 26 gusht dhe ka vërejtur se Kryetari i Kuvendit, Dimal Basha, ka zhvilluar procedurën e zgjedhjes së nënkryetarëve nga radhët e komuniteteve jo-shumicë në kundërshtim me detyrimet që ia ka përcaktuar Kushtetuta, Rregullorja e Kuvendit, Aktgjykimet e Gjykatës Kushtetuese dhe praktika e deritanishme parlamentare”, tha ai.
Në veçanti, Kolshi i referohet aktgjykimeve të Gjykatës Kushtetuese në rastet ku thuhet se “zgjedhja e Kryetarit dhe nënkryetarëve duhet të bëhet në pajtim me Kushtetutën, Rregulloren e Kuvendit dhe praktikën e deritanishme parlamentare”.
Kolshi ka deklaruar se edhe procesi i propozimit të Emilja Rexhepit për nënkryetare është në kundërshtim me rregulloren e Kuvendit.
“Kjo Rregullore kërkon formën me shkrim të propozimit për nënkryetarë të Kuvendit, e cila formë nuk u respektua në rastin e Emilija Redžepi. Për këtë arsye, si procesi i propozimit të kandidatit për nënkryetar nga radhët e komunitetit serb, ashtu edhe zgjedhja e deputetes Emilija Redžepi në pozitën e nënkryetares së Kuvendit u bë në kundërshtim me Rregulloren e Kuvendit dhe në mungesë të transparencës. Marrëveshjet politike të cilat u prezantuan nga deputeti Elbert Krasniqi nuk mund të bëhen pjesë e një procesi kushtetues e ligjor. Shkelja e radhës në këtë proces ishte procesi i votimit”, u shpreh ai.
Shkelje është evidentuar edhe në mënyrën e votimit, pasi, thotë Kolshi.
“Kushtetuta dhe Rregullorja përcaktojnë dy (2) paragrafë të ndarë në lidhje me çështjen e votimit të nënkryetarëve të Kuvendit. Këta dy (2) paragrafë flasin për dy (2) procese të vetme të votimit: votimi i tre (3) nënkryetarëve nga grupet më të mëdha parlamentaren dhe votimi i (2) nënkryetarëve nga komunitetet jo shumicë. Sikurse nuk mund të ndahet procesi i votimit të nënkryetarëve nga tri (3) grupet më të mëdha parlamentare, njëashtu nuk mund të ndahet as procesi i votimit të nënkryetarëve nga komunitetet. Kështu ka qenë edhe praktika parlamentare e deritanishme, përfshirë praktika e vitit 2021 e udhëhequr nga vet LVV”.
IKD: Kuvendi duhet të përsërisë votimin për nënkryetarët nga radhët e komuniteteve
Hulumtuesi nga Instituti i Kosovës për Drejtësi, Melos Kolshi ka deklaruar për “Front Online” se Kuvendi i Kosovës duhet të përsërisë votimin për nënkryetarët nga radhët e komuniteteve përsëri pasi sipas tij, ka bërë shkelje të rendit kushtetues.
“IKD kërkon nga Kryetari i ri i Kuvendit që në vazhdimin e seancës konstituive më 28 gusht, të përsëritet procedura e votimit të nënkryetarëve nga komunitetet dhe procesi të zhvillohet në përputhje me Kushtetutën, Rregulloren e Kuvendit dhe aktgjykimin e fundit të Gjykatës Kushtetuese”, është shprehur Kolshi.
Kolshi thotë se nënkryetarët nga komuniteti serb dhe jo-shumicë duhet të votohën së bashku.
“Nënkryetari nga komuniteti serb dhe nënkryetari nga komunitetet tjera jo-shumicë, pas pranimit të propozimeve me shkrim, duhet të votohen së bashku, në pako. Kjo është e domosdoshme për të garantuar respektimin e rendit kushtetues dhe për të siguruar që procesi i konstituimit të Kuvendit të zhvillohet mbi bazën e rregullave të qarta ligjore e kushtetuese dhe brenda afatit 30 ditor të dhënë nga Gjykata Kushtetuese”, ka deklaruar ai.
Melos Kolshi nga Instituti i Kosovës për Drejtësi është shprehur për “Front Online” se kandidatura e Nenad Rashiq për nënkryetar të Kuvendit nga radhët e komunitetit serb është bërë në kundërshtim me Kushtetutën dhe Rregulloren e Kuvendit.
“Në lidhje me propozimin për votim të deputetit Nenad Rašić si nënkryetar i Kuvendit nga radhët e komunitetit serb, ai nuk është i propozuar nga shumica e deputetëve të komunitetit serb, të cilën shumicë e përbën Lista Serbe me 9 deputetë. Vetëpropozimi është i ndaluar si për nga forma që kërkohet me shkrim ashtu edhe për nga materia, që kërkohet të jetë përfaqësim nga shumica e deputetëve të komunitetit serb”, deklaroi ai.
Kolshi nga IKD ka kritikuar mënyrën se si Kryetari i Kuvendit ka trajtuar këtë proces, duke thënë se ka filluar me procesin e shortit në kundërshtim me Rregulloren e Kuvendit.
“IKD vëren se Kryetari i Kuvendit ka filluar me procesin e shortit në kundërshtim me Rregulloren e Kuvendit, ngase shorti aplikohet vetëm kur nuk ka propozime të paraqitura, ndërkohë që në këtë rast kishte propozime konkrete nga deputetët e komunitetit serb, të cilat nuk morën votat e nevojshme, dhe në anën tjetër, vet deputetët e këtij komuniteti, refuzuan me të drejtë shortin, për arsye se mënyra e realizimit të votimit për të dy nënkryetarët ishte jo kushtetuese”, potencoi Kolshi.
