Shkencëtarët amerikanë kanë realizuar një hap të paparë më parë në shkencën e riprodhimit: për herë të parë kanë krijuar embrione njerëzore në fazat e para të zhvillimit duke manipuluar ADN-në e marrë nga qelizat e lëkurës dhe më pas duke e fekonduar atë me spermë.
Kjo teknikë, sipas studiuesve, mund të hapë rrugën drejt kapërcimit të infertilitetit të shkaktuar nga mosha apo sëmundjet, pasi pothuajse çdo qelizë e trupit mund të shndërrohet në pikënisje për krijimin e jetës së re.
Megjithatë, metoda kërkon vite përsosjeje – ndoshta deri në një dekadë – përpara se klinikat e fertilitetit të mund ta përdorin. Ekspertët e quajtën zbulimin mbresëlënës, por paralajmëruan se publiku duhet të jetë pjesë e një diskutimi të hapur për atë që po bëhet e mundur nga shkenca moderne.
Tradicionalisht, riprodhimi ishte thjesht bashkimi i spermës me vezën. Sot rregullat po ndryshojnë. Eksperimenti i fundit nis me një qelizë të lëkurës së njeriut.
Ekipi kërkimor i Universitetit të Shëndetit dhe Shkencës në Oregon nxjerr bërthamën – që përmban gjithë kodin gjenetik – nga qeliza e lëkurës dhe e vendos brenda një veze dhuruese të cilës i janë hequr udhëzimet e saj gjenetike. Deri këtu, teknika ngjan me atë që u përdor për të krijuar Dolly the Sheep në vitin 1996.
Por veza, e cila tashmë ka një set të plotë kromozomesh, nuk është gati për fekondim. Për këtë arsye, studiuesit e detyrojnë atë të heqë gjysmën e kromozomeve, një proces që e kanë quajtur “mitomejozë” – një kombinim i mitozës dhe mejozës.
Studimi, i publikuar në Nature Communications, tregon se procesi çoi në krijimin e 82 vezëve funksionale. Ato u fekonduan me spermë dhe disa prej tyre arritën të zhvillohen në fazat e para të embrionit. Megjithatë, asnjë nuk shkoi përtej ditës së gjashtë.
“Ne arritëm diçka që mendohej e pamundur,” deklaroi Prof. Shoukhrat Mitalipov, drejtor i qendrës së terapive të qelizave embrionale dhe gjenetike në OHSU.
Sipas studiuesve, suksesi aktual është i ulët – rreth 9% – dhe procesi ndikon që kromozomet të humbasin një fazë kyçe të riorganizimit të ADN-së së tyre, të quajtur “kryqëzim”.
Prof. Mitalipov theksoi: “Ne duhet ta përsosim atë”. Ai shtoi se “përfundimisht kjo do të jetë e ardhmja, sepse ka gjithnjë e më shumë pacientë që nuk mund të kenë fëmijë”.
Teknologjia është pjesë e një fushe të re që synon prodhimin e spermës dhe vezëve jashtë trupit – gametogjeneza in vitro. Ende është në fazat e hershme shkencore, por ideja është të ndihmojë çiftet që nuk mund të përfitojnë nga IVF për shkak se nuk kanë spermë ose vezë të përdorshme.
Kjo qasje mund të ndihmojë gratë në moshë që nuk prodhojnë më vezë të shëndetshme, burrat që nuk prodhojnë mjaft spermë apo pacientët që janë bërë infertilë pas trajtimeve të kancerit.
