14 nëntori shënon Ditën Botërore kundër Diabetit, një datë që rikujton përmasat alarmante të kësaj sëmundjeje kronike, e cila prek miliona njerëz në mbarë globin. Sot, mbi 800 milionë persona jetojnë me diabet – një shifër që, sipas studimeve të fundit, është dyfishuar gjatë 30 viteve të fundit.
Diabeti është një sëmundje kronike që shfaqet kur pankreasi nuk prodhon mjaftueshëm insulinë, ose kur trupi nuk arrin ta përdorë atë në mënyrë efektive. Forma më e përhapur, diabeti i tipit 2, përbën mbi 95 për qind të të gjitha rasteve dhe shpesh lidhet me mbipeshën, ushqyerjen jo të shëndetshme, mungesën e aktivitetit fizik, por edhe faktorë gjenetikë. Ndryshe nga tipi 1, diabeti i tipit 2 është i parandalueshëm.
Analizat globale të publikuara vitin e kaluar në gazetën “Lancet” zbuluan se normat e diabetit janë rritur nga rreth 7 për qind në vitet 1990 në 14 për qind në vitin 2022. Rritja më e madhe është vërejtur në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme, ka raportuar “The Guardian”.
Ky është studimi i parë gjithëpërfshirës që analizon prevalencën e diabetit dhe qasjen në trajtim në të gjitha vendet e botës. Shkencëtarët e NCD-RisC, në bashkëpunim me Organizatën Botërore të Shëndetësisë, analizuan të dhënat e mbi 140 milionë personave mbi moshën 18 vjeç, nga më shumë se 1.000 studime të kryera në mbarë botën, duke përdorur metoda të avancuara statistikore për të krahasuar shtetet dhe rajonet.
Studimi thekson pabarazitë e thella shëndetësore: më shumë se gjysma e personave me diabet jetojnë vetëm në katër vende. Në vitin 2022, 212 milionë prej tyre jetonin në Indi, 148 milionë në Kinë, 42 milionë në SHBA dhe 36 milionë në Pakistan. Vendet e tjera me numër të lartë përfshijnë Indonezinë me 25 milionë dhe Brazilin me 22 milionë raste.
Në disa rajone si Karaibet, Lindja e Mesme dhe Afrika Veriore, diabeti prek mbi 25 për qind të popullsisë së rritur. Ndërkohë, normat janë dukshëm më të ulëta në vendet evropiane si Franca, Danimarka, Spanja, Zvicra dhe Suedia, ku prevalenca lëviz nga 2 deri në 4 për qind.
Rritja e mbipeshës dhe plakja e popullsisë pritet të rrisin më tej numrin e të sëmurëve me diabet në vitet e ardhshme.
Studimi vë në pah edhe një problem tjetër serioz: mungesën e qasjes në trajtim. Ndërsa shumë vende me të ardhura të larta kanë shënuar përmirësime, mbi 55 për qind e të rriturve të trajtuar në vitin 2022 nuk përfaqësojnë përmirësim global. Në vendet me të ardhura të ulëta, situata mbetet e vështirë.
Si pasojë, më shumë se gjysma e të rriturve me diabet – 445 milionë persona (59 për qind), mbi moshën 30 vjeç – nuk morën asnjë trajtim në vitin 2022.
