Albanologia Anna Di Lellio gjatë një ligjërate që sot mbajti në Institutin e Albanologjisë në Prishtinë, tha se qëndresa dhe rezistenca e minatorëve ishte moment kyç për historinë e Kosovës, duke shënuar fillimin e fundit të Jugosllavisë.
Di Lellio me këtë ligjëratë me temën “The Oral Tradition in the 21st century (Tradita gojore në shekullin 21)” shënoi edhe rinisjen e programit “Leksione albanologjike”, për vitin 2025.
Teksa foli për librin e saj të fundit “Jugosllavia u shemb në Trepçë”, Anna Di Lellio tha se në këtë libër gjenden rrëfimet e minatorëve të cilët kanë shpalosur arrestimet, grevën, respesionin dhe largimin nga puna gjatë vitit 1998.
“Kam shkruar diçka për historinë e Kosovës përmes ngjarjeve. Historia nuk është vetëm kështu, por ka ngjarje të posaçme që njerëzit i mbajnë mend. Dhe kam organizuar historinë e vonshme të Kosovës përreth 3 datave apo ngjarjeve. Trepça 89, Prekazi 98 dhe intervenimi NATO-së 99….Trepçka ka qenë fillimi i fundit të Jugosllavisë sepse në Trepçë ka pasur një mundësi për të ruajtur këtë vend për ta reformuar me liri dhe pavarësi për secilën Republikë, por pa luftë dhe nuk ka ndodhur për shkak se Millosheviqi fitoi e theu grevën dhe pastaj vendosin gjendjen e jashtëzakonshme në Kosovë dhe pastaj Sllovenia dhe Kroacia kanë thënë se ne duhet të largohemi sepse kanë thënë se nëse këtë po e bënë në Kosovë do të na e bëjë edhe neve. Pra, qëndresa dhe rezistenca e minatorëve është shumë e rëndësishme sepse ishte momenti kyç i historisë së Kosovës. Ajo që jam përpjekur të bëjë kam përdorur intervistat si rrëfime orale..në këtë libër janë njerëzit që flasin dhe na tregojnë atë storien e arrestimeve, grevës, represionit përjashtimit nga puna….Greva dështoi sepse ishte goditja më e fortë ndaj Jugosllavisë dhe kjo është ajo pjesa kryesore e librit“, theksoi ajo.
Profesoresha e sociologjisë në ligjëratën në mbajti në Institutin e Albanologjisë në Prishtinë, u shpreh se çmimi i Kosovës për ta fituar pavarësinë ka qenë shumë i lartë me mijëra njerëz të vrarë e gra e burra të dhunuar dhe zhdukur.
“Pas Prekazit lufta ka filluar dhe kanë qenë shumë mijëra njerëz që janë vrarë, 1 mijë që janë të zhdukur, qindra e mijëra burra e gra seksualisht të përdhunuar, çmimi që Kosova është dashur ta paguaj për pavarësinë ka qenë shumë i lartë. Do të mund të kishte qenë ndryshe nëse lidershipi jugosllavë do ta kishte ndryshuar Jugosllavinë e atëhershme”, theksoi Di Lellio.
Di Lellio që librat e saj i ka shkruar mbi bazën e historive orale, ka treguar për librin e saj të parë që kishte shkruar rreth Betejës së Kosovës.
Ajo tha se u zbulua se Millosh Kopiq ishte shqiptar dhe jo serb.
“Libri i parë që kam shkruar ishte ‘Beteja e Kosovës’ kur zbulova se njerëzit thonin se Millosh Obiliqin nuk ishte serb, por kishte qenë shqiptar dhe emri i tij kishte qenë Millosh Kobiliq..dhe fillova të hulumtoj pastaj Robert Elsi më pasi ndihmuar profesori Zymer Neziri ka qenë shumë bujar më ka thënë hulumtimet e tij për ‘Betejën e Kosovës’ dhe kështu e publikuan dhe botuam një libër që ka 8 variante të këngës për Millosh Kopiliqin. Pra, është një app i tërë që ai paska qenë shqiptar dhe jo serb, dhe ky është një zbulim i madh. Ishte shumë e rëndësishme për mua që të interpretoja këto storie nuk janë vetëm këngë duhet të shohim çka thonë“, theksoi ai.
Albanologia foli edhe për librin e saj “Dimri i gjatë i vitit 1945”, që ka të bëjë me masakrën e Tivarit, ku tha se është ndërtuar mbi rrëfimin e një të mbijetuari të kësaj lufte.
Profesoresha Anna Di Lellio ka doktoruar në sociologji, ndërsa ka specializuar në Universitetin e Nju Jorkut.
Është ligjëruese në Programin e Marrëdhënieve Ndërkombëtare në New York University (New York, SHBA) dhe në Universitetin Amerikan në Prishtinë (RIT, Kosovo), si dhe bashkëthemeluese e Iniciativës për Histori Gojore në Kosovë./kp
