Përgatiti: Besmire Kluna
Të dhëna të dokumentuara për pronat e shqiptarëve në vitet 1847 deri më 1912, në Vilajetin e Kosovës, janë pjesë e librit të autorëve Refike Sulçevsi dhe Jusuf Osmani.
Rëndësia e tyre vlerësohet të jetë e madhe.
Recensenti Fatmir Sejdiu, njëherësh ish-presidenti i Kosovës, tha se Libri ‘’Tapitë e Pronave në Vilajetin e Kosovës 1847-1912’’, do t’iu shërbejë gjeneratave të reja.
“Mendoj se është një botim jashtëzakonisht i vlefshëm, i cili ka të bëjë me dokumente arkivore dhe që i referohet të kaluarës. Absolutisht që ka të bëjë drejtpërdrejt me popullsinë shqiptare. Vetë ajo që janë diku rreth 1 milion e 500 mijë dokumente, flet për kujdesin që e kanë pasë edhe përzgjedhësit, realisht hartuesit e këtij libri, mendoj se është tepër e rëndësishme të hulumtohet ngadalë, me kujdes gjithë ajo e kaluar, e cila është e notuar dhe gjendet në dokumente posaçërisht përkushtimin juridik, apo sigurimin pronësor juridik, që është abuzuar në fazat e mëvonshme historike që kemi përjetuar si popull. Dhe për ne është e rëndësishme që çdo fjalë të bazohet në argumente”, tha Fatmir Sejdiu, recensent i librit.
Tapitë janë marrë nga arkivat e Kadastrës së Turqisë, për këtë qëllim edhe libri është në dy gjuhë, shqipe dhe turke.
“Kosova plot shekuj ishte nën administrimin e shtetit osman. Ky shtet ka lënë gjurmë të shumta në traditën, kulturën materiale dhe dokumente të shkruara, andaj për ndriçimin e të kaluarës historike të popullatës së kësaj treve, në mënyrë reale dhe konkrete, patjetër duhet të shfrytëzohen dokumentet e shtetit osman, që bëjnë fjalë për këto treva të cilat gjenden në arkivat e Republikës së Turqisë”, tha Refike Sulçevsi, autore e librit.
Sipas gjetjeve, në shumë raste pronësia iu ka takuar grave.
“Së pari te vendbanimet, por një risi si më e rëndësishme që do të doja ta theksoja si një pjesë e madhe e pronarëve të tokave janë femra. Kjo ka qenë një habi se si në atë kohë femra ka qenë e barabartë në trashëgimi të pronës patundshmërisë me meshkujt. Libri do t’iu shërbejë studiuesve të historisë, qytetarëve, teologëve dhe shumë personave të tjerë të gjejnë gjenealogjinë e familjes të tyre. Ka tapi të gjetura të Nishit, Prokuples, Leskovcit, Vranjës, Kushumlisë, mandej tërë sanxhakun e Prishtinës, të Pejës, Prizrenit, Shkupit po më së shumti tapi të Sanxhakut, Kazaja e Shkupit Tetovës, Malit të Zi të sotëm, por edhe tërë Sanxhaku”, tha Jusuf Osmani, autor i librit.
Libri vlerësohet se do t’iu shërbejë më së shumti studiuesve të historisë.
