Profesori i Antropologjisë në Universitetin e Prishtinës, Tahir Latifi, e ka quajtur të jashtëzakonshëm zbulimin e mbishkrimit të përandorit Justinian në parkun arkeologjik “Ulpiana”.
“Ekspedita arkeologjike e kësaj vere në Ulpianën Antike vjen me zbulime të jashtëzakonshme. Përmendja e Justinianit të Madh dhe gruas së tij Theodora si themelues të qytetit dhe dedikues të kishave gjigante në qytetin e Dardanisë, Justiniana Secunda, paraqesin dëshmi të rëndësishme historike, duke sjell kësisoj evidenca të reja për historiografinë”, ka shkruar ai në Facebook.
Sipas tij, përmendja “Urbem Dardaniae” (Qyteti i Dardanisë) në mbishkrimin e sapo zbuluar konfirmon faktin që dardanët dhe Dardania vazhdojnë të qëndrojnë si një identitet dhe territor i rëndësishëm edhe në shek. VI.
“Ndërsa Justiniani i Madh (527-565), përmes këtij mbishkrimi, na dëshmohet se ka ruajtur lidhjet me vendin e tij të origjinës – Dardaninë”, vijon ai.
Profesori universitar ka bërë të ditur se gërmimet udhëhiqen nga kolegu i tij, Arben Hajdari (Departamenti i Antropologjisë / UP), Christophe Goddard (ENS) dhe Milot Berisha (IAK).
“Pjesë e këtij projekti është edhe kolegu Ilir Culaj dhe një numër i madh i studentëve dhe ish-studentëve nga Departamenti i Antropologjisë. Përgëzime për kolegët nga Departamenti i Antropologjisë / UP, Arben Hajdari dhe Ilir Culaj, përgëzime për gjithë kolegët/et pjesëmarrës në gërmime!”, ka shkruar në fund ai.
Një ekip i arkeologëve në përbërje të Christophe Goddard, Arben Hajdari e Milot Berisha gjatë hulumtimeve shkencore kanë zbuluar “një mozaik që përmban një dedikim për kishën nga perandori bizantin Justiniani i Parë dhe gruaja e tij Teodora”. Mozaiku përmban edhe emrin e Dardanisë. Zbulimit po i bëhet jehonë nga vizitorë të rëndësishëm që kanë vërshuar këto ditë aty.
Që prej se është bërë e ditur për këtë zbulim, në parkun arkelogjik të Dardanisë kanë zbarkuar figura të larta të politikës dhe diplomacisë të akredituar në Kosovë.
Ministri Hajrullah Çeku ka shkruar se ky është “një zbulim që formëson historinë, një dedikim i fuqishëm nga Perandori Justinian është zbuluar në Lokalitetin Arkeologjik Ulpiana”
“Ekipi i arkeologëve në përbërje nga Christophe Goddard, Arben Hajdari e Milot Berisha gjatë hulumtimeve shkencore kanë zbuluar një mbishkrim monumental me rëndësi të jashtëzakonshme historike nga Perandori Justinian (527-565) i qytetit Justiniana Secunda, i përshkruar si qytet Dardan, një qytet në provincën e Dardanisë (krijuar nga paraardhësi i tij Diokleciani në fillim të shek. IV pas e.s.) dhe i kishës së tij”, shkruar ai.
Sipas Cekut mbishkrimi paraqet një dëshmi shumë të rrallë dhe dëshmon afërsinë e perandorit ndaj provincës së origjinës.
“ Kisha paraqet një prej zbulimeve më të mëdha të Perandorisë së vonshme romake dhe perandorëve më të rëndësishëm”, ka theksuar Ceku.
Për zbulimin në këtë park arkelogjik ka shkruar edhe Presidentja Osmani pasi ka bërë një vizitë atje.
“Ulpiana është një udhëtim nëpër kohë që zbulon thesaret e fshehura të së kaluarës sonë. Çdo gërmim zbulon fragmente të qytetërimit tonë të lashtë.
Nga Mbretëria e Dardanisë e deri te Perandori Justinian janë shekuj të trashëgimisë sonë të prekshme, e cila ndërlidhë të tashmen tonë me të kaluarën e largët.
Zbulimet e fundit në Ulpianë (Justiniana Secunda), paraqesin evidenca të rëndësishme për historinë e Dardanisë dhe dardanëve gjatë Antikitetit të vonë-Mesjetës së hershme” ka shkruar osmani.
Duke shkruar për gërmimet në bazilikën e shekullit të gjashtë, e cila u zbulua vjet në Ulpianë, profesori i Filozfisë Blerim Latifi shkruan se gërmimet kanë nxjerrë në dritë një zbulim tjetër fantastik: një mozaik që përmban një dedikim për kishën nga perandori bizantin Justiniani i Parë dhe gruaja e tij Teodora.
“Në mbishkrimin e dedikimit përmendet edhe Dardania. Kjo tregon peshën e madhe që ky vend kishte për sundimtarin më të madh të Bizantit, i cili edhe vetë ishte me origjinë nga Dardania” shkruan Latifi.
“Dhe një gjë tjetër: edhe sa dëshmi të tjera duhet të dalin në dritë, në mënyrë që stërhollimet skolastiko- etimologjike për emrin e Prishtinës, që e lidhin origjinën e këtij emri me gjëra krejtësisht periferike, me folje e ndajfolje, me parashtesa e prapashtesa fjalësh, me emra përrockash e me dreqin e t’birin, të marrin fund dhe të pranohet se Prishtina e ka marrë emrin nga Justiniani i Parë, Primus Justinianus. Me njeriun që ndërtoi Hagia Sofinë, dhjetëra e dhjetëra kisha të tjera, nga Mali Sinai në Lindje e deri në Ravena në Perëndim, që kodifikoi të drejtën romake dhe ngriti qindra fortifikime kundër dyndjes së sllavëve në Ballkan. Me njeriun që nga një bari dhensh në fushat e Dardanisë, u bë figura e fundit madhështore e qytetërimit romak” shkruan Latifi.
Ambasadori amerikan në Kosovë, Jeff Hovenier, gjatë fundjavës ka vizituar Parkun Arkeologjik të Ulpianës të cilin e ka quajtuar të klasit botëror.
Ai lavdëroi punën e një ekipi që po punon për të dokumentuar trashëgiminë kulturore të Kosovës.
“Kisha privilegjin të vizitoja Parkun Arkeologjik të Ulpianës sot, ku një ekip mahnitës po rrit njohuritë dhe po dokumenton trashëgiminë kulturore të Kosovës në këtë lokacion të klasit botëror”, ka shkruar Hovenier.
Hovenier publikoi edhe disa pamje nga atje ku shihet i përfshirë në punët që po kryhen aty.
