Në vitet e fundit, inteligjenca artificiale ka hyrë në spitalet dhe laboratorët më të avancuar të botës, duke u shndërruar nga një term i largët shkencor në një realitet që po ndryshon mjekësinë. Sot, ekzistojnë algoritme që mund të parashikojnë sëmundjet para se të shfaqen simptomat, duke analizuar të dhëna nga gjak, ADN, mënyra e të ecurit dhe madje modelet e gjumit. Ky është një revolucion që mund të shpëtojë miliona jetë, por gjithashtu ngre pyetje të mëdha etike.
Studime nga Harvard dhe MIT tregojnë se AI mund të identifikojë shenjat e hershme të diabetit, kancerit apo sëmundjeve kardiovaskulare me përpikëri që arrin deri në 90%. Një algoritëm i trajnueshëm mund të analizoje mijëra rezultate laboratorike në sekonda, duke sugjeruar ndërhyrje që mjeku mund t’i shohë vetëm pas viteve përvojë. Në teori, kjo do të thotë trajtim më i hershëm, shanse më të mëdha për shërim dhe kursim të jetës së pacientëve.
Por kjo fuqia e re sjell edhe dilema. Sa shumë i beson një pacient AI-së, kur rekomandon një diagnozë pa asnjë simptomë? Kush mban përgjegjësi nëse sistemi gabon? Dhe mbi të gjitha, sa privatësi kemi kur një makinë “di” më shumë për trupin dhe jetën tonë sesa ne vetë?
Në Kosovë dhe rajon, teknologjia është ende në faza testimi, por interesimi po rritet. Klinikat private po eksplorojnë përdorimin e AI për screening të hershëm, dhe shumë qytetarë e shohin si mundësi të shkëlqyer për kontroll personal. Një gjë është e qartë: inteligjenca artificiale nuk po thjesht asiston mjekun, po po riformëson marrëdhënien tonë me shëndetin.
Në fund, pyetja nuk është nëse AI mund të parashikojë sëmundjet, sepse ajo tashmë mundet, por si do ta përdorim këtë fuqi. A do të jetë shpëtim që na bën më të shëndetshëm dhe më të informuar, apo pushtet i tepruar që vendos mbi trupin dhe jetën tonë? E ardhmja e mjekësisë është këtu, dhe zgjedhja është e jona.
