Nëse raportojmë se ëndërrojmë me ngjyra apo bardh ezi, kjo mund të ndikohet nga mediat që shohim, ose ndoshta kjo vetëm ndikon mënyrën se si i kujtojmë ëndrrat.
Ne ëndërrojmë çdo natë, por shpesh nuk i kujtojmë ato. Disa mëngjese rikujtojmë detaje të gjalla, ndërsa herë të tjera vetëm konturet e paqarta. Por çfarë ndodh me ngjyrat? A ëndërrojnë shumica e njerëzve me ngjyra apo bardh ezi?
Disa mund të habiten të mësojnë se kjo çështje ka shkaktuar debate. Studimet moderne sugjerojnë se televizori dhe filmat ndikojnë shumë në mënyrën se si përjetojmë ëndrrat dhe çfarë kujtojmë pasi zgjohemi.
“Meqë jemi mësuar me media me ngjyra, mendojmë se ëndrrat duhet të jenë si të shohësh një film ose një video në YouTube,” tha Eric Schwitzgebel, profesor filozofie në Universitetin e Kalifornisë, Riverside, për Live Science. “Ato janë me ngjyra, ndaj priremi të supozojmë se edhe ëndrrat janë ashtu.”
Por kjo nuk ka qenë gjithmonë kështu. Deri në vitet 1960, studiuesit mendonin se njerëzit ëndërronin kryesisht bardh ezi, dhe sondazhet e asaj kohe e mbështesnin këtë ide. Një studim i vogël i vitit 1942 me 277 pjesëmarrës tregoi se 70,7% e studentëve të kolegjit rrallë ose kurrë nuk shihnin ngjyra në ëndrrat e tyre. Gati 60 vjet më vonë, Schwitzgebel u bëri të njëjtat pyetje 124 studentëve të tjerë dhe rezultatet ndryshuan ndjeshëm. Në këtë sondazh më të ri, më pak se 20% thanë se rrallë ose kurrë nuk shohin ngjyra në ëndrra.
Studime të tjera të fundit kanë treguar rezultate të ngjashme. Studiuesit vunë re një model: njerëzit e lindur para shfaqjes së televizionit dhe filmave me ngjyra kishin më shumë gjasa të raportonin ëndrra bardh ezi sesa ata të lindur pas tyre. Kjo sugjeron se mënyra se si i interpretojmë ëndrrat ndikohet nga lloji i mediave që konsumojmë.
Argëtimi nuk është faktori i vetëm. Shumë nga ajo që nxjerrim nga ëndrrat tona varet nga sa saktë i kujtojmë dhe cilat detaje na ngelen më shumë në mendje.
“Ëndrrat përkufizohen si përvoja subjektive gjatë gjumit, dhe mënyra e vetme për t’i kuptuar ato është nëse personi i kujton pasi zgjohet,” tha Michael Schredl, drejtues i laboratorit të gjumit në Institutin Qendror të Shëndetit Mendor në Gjermani, për Live Science. “Problemi kryesor është: sa i mirë je për të kujtuar?”
Ashtu si në jetën e përditshme, ngjyrat e objekteve mund të jenë lehtësisht të harrueshme nëse përputhen me atë që presim të shohim. Për shembull, një banane e verdhë në ëndërr ndoshta nuk do të linte përshtypje të veçantë.
“Ti nuk mendon për të, dhe është e vështirë ta kujtosh,” tha Schredl. Por nëse në ëndërr shfaqet një banane ngjyrë rozë fluoreshente, ajo ndoshta do të të mbetej në mendje.
Për më tepër, nëse një ngjyrë ka rëndësi të veçantë për një person, ai ose ajo mund ta kujtojë më lehtë.
“Nëse ngjyra ka një kuptim specifik për personin në jetën e tij ose të saj të përditshme, atëherë ajo mund të tregojë diçka,” shtoi Schredl. “Nuk ka të bëjë me vetë ngjyrën, por me mënyrën se si ajo ndikon te personi.”
Por Schwitzgebel argumenton se pyetja nëse ne ëndërrojmë bardh ezi apo me ngjyra mund të jetë paksa e gabuar. Kur imagjinojmë një skenë ku ngjyrat nuk kanë rëndësi, imazhi ynë mendor mund të mos jetë as bardh ezi, as me ngjyra; mund të jetë thjesht një pamje e turbullt, “e pacaktuar”. Ose ndoshta ajo që kujtojmë në mëngjes është disi ndryshe nga imazhi që kishim gjatë ëndrrës, më shumë e ndikuar nga supozimet sesa nga kujtesa. Ai tha se ëndrrat mund të jenë më pak një përvojë pamore si film, sesa ne mendojmë. Në fakt, është e mundur që mënyra se si kujtojmë ëndrrat ndikohet nga mediat që shohim.
“Shumë njerëz nuk arrijnë ta kuptojnë plotësisht se çfarë do të thotë një përvojë ëndrre që nuk është as me ngjyra, as bardh ezi,” tha ai.
