Bazuar në një model të kafkës së saj dhe informacion nga ADN-ja e nxjerrë, studiuesit kanë rikrijuar fytyrën e një gruaje të varrosur në Pien, një fshat në Poloninë veriore, në vitet 1600.
Me një drapër në qafë dhe një dry në gishtin e madh të këmbës së majtë, kufoma e një gruaje të re të gjetur në Poloninë veriore nuk do të kishte qenë në gjendje të ngrihej nga varri i saj i pashënuar, sipas folklorit lokal të shekullit 17, por identiteti i saj dhe mënyra se si përfundoi në një gjendje të tillë janë sekrete që studiuesit thonë se sapo kanë filluar t’i zhbllokojnë.
Arkeologët e bënë zbulimin e zymtë për herë të parë në vitin 2022 dhe kanë studiuar mbetjet për të kuptuar se kush ishte gruaja dhe pse ajo, dhe ndoshta të tjerët të varrosur në të njëjtën fushë rreth 400 vjet më parë “si vampirë apo demonë”.
Rindërtimi mbresëlënës 3D i Zosia, siç i vunë nofkën vendasit, hedh dritë mbi njeriun e gjetur në varrin e frikshëm.
Arkeologu Dariusz Polinski, i cili udhëhoqi ekipin që zbuloi eshtrat e Zosia, tha se ishte një moment plot emocione kur ai pa rindërtimin nga artisti suedez i mjekësisë ligjore Oscar Nilsson për herë të parë.
“Ai shtoi aq shumë ndjenja, aq shumë emocione”, tha Polinski, një profesor i historisë mesjetare pranë Universitetit Nicolaus Copernicus në Torun, Poloni. “Nuk ishte një maskë.”
Udhëtimi i ekipit hulumtues për zbulimin e identitetit të Zosia është paraqitur në dokumentarin “Field of Vampires” që transmetua më 30 tetor në televizionin PBS.
Për Nilsson, i cili rindërtoi me kujdes fytyrën e Zosia duke përdorur argjilën e vendosur në një model të kafkës së saj të printuar në 3D, ishte emocionale të shihte gruan e re ashtu siç mund të shfaqej në jetë.
“Jam mësuar të rindërtoj fytyrat, por edhe në këtë rast po pres me padurim t’i kthej një dinjitet njerëzor. Ajo meritonte diçka më të mirë,” tha ai.
Zosia u gjet e varrosur me një drapër në qafë dhe një dry në gishtin e këmbës, një praktikë popullore që synonte të ndalonte të vdekurit të ktheheshin në jetë.
Nga 18 deri në 20 vjeç kur vdiq, Zosia ka të ngjarë të kishte një gjendje shëndetësore që mund ta ketë bërë atë të prirë për të përjetuar dhimbje koke të rënda kronike dhe periudha të fikëti sipas analizës së shtyllës kurrizore, tha Polinski.
Megjithatë shkaku i vdekjes së saj mbetet i panjohur dhe analizat e detajuara mjekësore janë në vazhdim.
Informacioni i mbledhur nga ADN-ja dhe izotopet kimike në mbetjet e saj treguan se ajo mund të ketë origjinën nga Skandinavia jugore, ndoshta nga Suedia. Gjatë shekullit të 17-të, Polonia dhe Suedia zhvilluan një sërë luftërash, kështu që Zosia mund të kishte qenë një e huaj brenda komunitetit të saj. Evropa në shekullin e 17-të ishte gjithashtu nën kontrollin e asaj që njihet si Epoka e Vogël e Akullit, një periudhë ftohjeje që në disa vende çoi në dështimin e të korrave dhe zinë e bukës.
Dryni dhe drapri ishin prej hekuri, një metal që mendohej se ofronte mbrojtje kundër të mbinatyrshmes, por Polinski thotë se objektet nuk vendoseshin në trup në të njëjtën kohë.
“Fillimisht ajo u varros në një arkivol në një pozicion natyral, me kokën në drejtim të perëndimit dhe në një jastëk dhe drynin në gishtin e këmbës,” tha ai.
Megjithatë, tha ai, dukej se fuqia mbrojtëse e drynit nuk ishte e mjaftueshme për ata që kishin frikë.
“Ndoshta për shkak të ndonjë fatkeqësie ose vdekjes së dikujt tjetër, ata vendosën të hapnin varrin dhe drapri u fiksua mbi fytin e saj për të penguar që kufoma të ngrihej nga të vdekurit”, tha Polinski.
Hapja dhe shqetësimi i varreve në këtë mënyrë ishte relativisht i zakonshëm gjatë shekullit të 17-të, pasi njerëzit shpesh ia atribuonin fatkeqësinë veprimtarisë së mbinatyrshme të të vdekurve, tha Polinski.
“Të vdekurit u fajësuan për ngjarje të ndryshme. Personi i ndjerë besohej se ishte një lloj shkas për ndonjë sëmundje apo vdekje”, tha ai duke shtuar se gjetjet do të publikohen në një revistë shkencore vitin e ardhshëm. /CNN
