Shkrimtari i njohur hungarez Laszlo Krasznahorkai është shpallur fitues i Çmimit Nobel për Letërsi, për “veprën e tij bindëse dhe vizionare që, në mes të një tmerri apokaliptik, riafirmon fuqinë e artit”.
Në arsyetimin e saj, Akademia Suedeze e përshkroi Krasznahorkain si “një shkrimtar epik në traditën e Evropës Qendrore, që shtrihet nga Kafka deri te Thomas Bernhard, dhe që karakterizohet nga absurdi dhe grotesku”.
Sipas Akademisë, autori “në krijimtarinë e tij ndërthur ndikimet e Evropës Perëndimore me frymën filozofike të Lindjes, duke sjellë një ton të veçantë e reflektues në letërsinë bashkëkohore.”
Krasznahorkai është hungarezi i dytë që fiton Nobelin për Letërsi, pas Imre Kertész, i cili e mori çmimin në vitin 2002.
I lindur në Gyula, një qytet në juglindje të Hungarisë pranë kufirit me Rumaninë, Krasznahorkai u bë i njohur pas botimit të romanit të tij të parë, “Satantango” (1985), një vepër që u kthye menjëherë në sensacion letrar. Romani përshkruan jetën e një grupi banorësh të varfër në një fermë të braktisur kolektive, në prag të rënies së komunizmit.
Shkrimtari ka bashkëpunuar ngushtë me regjisorin e njohur hungarez Béla Tarr, i cili ka adaptuar disa nga veprat e tij në film, përfshirë “Satantango” dhe “Werckmeister Harmonies”.
Çmimi Nobel për Letërsi është një nga pesë çmimet që rrjedhin nga testamenti i Alfred Nobel, shpikësit të dinamitit. Që prej vitit 1901, ai nderon çdo vit arritjet më të mëdha në shkencë, letërsi dhe paqe, ndërsa më vonë iu shtua edhe çmimi për ekonomi.
Fituesit marrin një shpërblim prej 1.2 milion dollarësh dhe nderimin më të lartë në botën e artit dhe dijes.
Në mesin e emrave të mëdhenj që kanë fituar këtë çmim përfshihen Sully Prudhomme, William Faulkner, Winston Churchill, Orhan Pamuk dhe Jon Fosse.
Vitin e kaluar, fituese ishte Han Kang nga Koreja e Jugut, e cila u bë gruaja e 18-të që merr këtë çmim prestigjioz.
Megjithatë, ndarja e Nobelit për Letërsi nuk ka qenë gjithmonë pa polemika.
Në vitin 2016, Bob Dylan mori çmimin, duke shkaktuar debat mbi faktin nëse tekstet e tij muzikore përfaqësojnë letërsi.
Po ashtu, në vitin 2019, zgjedhja e Peter Handke u prit me kritika për shkak të qëndrimeve të tij politike — ai kishte marrë pjesë në funeralin e Sllobodan Millosheviqit, i konsideruar përgjegjës për krimet dhe dëbimet masive gjatë luftës në Kosovë (1998–1999).
Këtë vit, me fitoren e Laszlo Krasznahorkai, Nobeli për Letërsi i kthehet rrënjëve të thella evropiane, duke nderuar një autor që ndërthur filozofinë, absurditetin dhe humanizmin, për të dëshmuar se arti mbetet i pavdekshëm edhe në kohë errësire.
