Kosova mbetet ende e cenueshme nga korrupsioni, edhe pse prej më shumë se dy dekada ka marrë mbështetje të gjerë nga partnerët ndërkombëtarë për të forcuar sistemin e drejtësisë dhe për të rritur llogaridhënien publike.
Kështu u tha në diskutimin e Lëvizjes FOL, derisa u publikua raporti “Trajtimi i lëndëve të korrupsionit në dekadën e fundit në Kosovë, ndikimi i ndryshimeve legjislative”.
Aty, mes tjerash analizohet periudha e dhjetë viteve të fundit, përkatësisht ndikimin e reformimit ligjor, investimet institucionale dhe programet e trajnimit në uljen e korrupsionit.
Sipas tyre, në periudhën 2015-2019, ka pasur kompetenca të paqarta mes Prokurorisë Speciale dhe prokurorive themelore, ku kanë krijuar mbivendosje hetimesh, ndërsa gjykatatë, pa një departament të dedikuar, mbyllini më pak se 40 për qind të çështjeve në vit. Siç thuhet në raport, trajnimet ishin të shumta por nuk sollën rritje të matshme të cilësisë së hetimeve.
Ndërkaq, duke iu referuar raportit, prej vitit 2020 nis një qasje më e strukturuar e sistemit të drejtësisë, ku themelohet Departamenti Speciale në Gjykatën Themelore të Prishtinës, po ashtu miratohet Kodi i ri Penal me dënime më të ashpra.
Në raport thuhet se përgjatë viteve 2020-2024, Prokuroria Speciale e Kosovës ka ngritur 263 aktakuza për rastet e korrupsionit, ndërsa prokuroritë themelore 1174 aktakuza për rastet e korrupsionit
Albert Avdiu, konsulent në FOL, teksa paraqiti raportin, tha se ndërhyrjet ligjore i kanë dhënë sistemit të drejtësisë një infrastrukturë më të saktë, por rezultatet në teren po ecin më ngadalë se dispozitat në letër.
“Performanca e sistemit prokurorial në këto dy periudha nuk është e keqe. Numrat janë këto, ndërsa ka një trend të njëtrajtshëm, jo ndonjë lëvizje e madhe ndër vite. Mirëpo nëse i sheh këta numra pa ndonjë analizë më të thellë është se shoqëria kosovare nuk duket që është shumë e korruptuar. Nëse marrim këtë katalog të veprave penale në raport me veprat e natyrave të tjera del se janë më të pakta të kryera sesa llojet të tjera. Kjo duhet të sqarohet se ku po çalohet. Nëse shoqëria thotë se ka korrupsion, mirëpo ajo nuk po përkthehet në vepra në raste gjyqësore atëherë duhet të shihet se cilat janë problemet”, tha ajo.
Ndërkaq, gjyqtari në Gjykatën Supreme, Burim Ademi, tha se ndryshimet e shpeshta të dispozitave ligjore ka krijuar probleme në ndërtimin e mirëfilltë të praktikës gjyqësore për veprat penale të korrupsionit.
“Ndryshimet e dispozitave ligjore kaq të shpeshta brenda kësaj periudhe kohore, aq më tepër nga përvoja ime se jam në dijeni se nuk është bërë hulumtim i mjaftueshëm në secilën situatë se çka duhet të dispozitat e legjislacionit penal. Posaçërisht në sferën e veprave penale të korrupsionit. Kjo pastaj ka krijuar probleme në ndërtimin e mirëfilltë të praktikës gjyqësore që do të kishte krijuar efekt te gjykatat e nivelit më të ulët për të zbatuar më drejt dispozitat ligjore” , tha ai.
Drejtori i Agjencisë Kundër Korrupsionit, Yll Buleshkaj, kërkoi që lëndët e korrupsionit të trajtohen me urgjencë nga sistemi i drejtësisë. Sipas tij, trajtimi i tyre me vonesë kontribuon negativisht në parandalimin e korrupsionit.
“Lëndët e korrupsionit duhet të trajtohen me urgjencë. Trajtimi i tyre me vonesë kontribuon negativisht në parandalimin e korrupsionit. Ne kemi mandat të marrim masa për parandalimin e korrupsionit, por s’ka parandalim më të mirë sesa dënimi i shpejtë i veprave penale të korrupsionit. Ne do t’i kishim përdorë këto si shembuj të mirë për ata që i shkon mendja të korruptohen se këto nuk tolerohen”, tha Buleshkaj.
Mes tjerash u rekomandua që të bëhet funksionalizimi i plotë i Njësisë së Veçantë të Hetimeve brenda PSRK-së për rastet e korrupsionit si dhe kategorizimi i mosdeklarimit të pasurisë si krim i rëndë./KP/
