Senatori Amerikan Chris Murphy, tha se marrëveshja Kosovë-Serbi është shumë rëndësishme për të ardhmen euro-atlantike të të dyja vendeve.
Shtetet e Bashkuara dhe Brukseli, që mbajnë çelësat e anëtarësimit në NATO dhe Bashkimin Evropian, tha ai, do të vazhdojnë ta bëjnë të qartë se do të jetë shumë e vështirë për cilindo vend që t’u bashkohet atyre organizatave, nëse nuk tejkalohen dallimet ndërmjet palëve.
Murphy tha po ashtu se Serbia duhet t’u bashkohet sanksioneve perëndimore ndaj Moskës për shkak të agresionit të saj në Ukrainë, shkruan Zëri i Amerikës, transmeton Klankosova.tv.
Zëri i Amerikës: Kosova dhe Serbia së fundmi kanë arritur një pajtim për zbatimin e marrëveshjes së mbështetur nga Bashkimi Evropian për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet tyre dhe ju e përmendët këtë gjatë seancës dëgjimore me sekretarin (Antony) Blinken. A jeni optimist se palët do ta zbatojnë marrëveshjen këtë herë dhe çfarë duhet të bëjnë Uashingtoni dhe Brukseli për t’u siguruar që kjo do të ndodhë?
Chris Murphy: Mendoj se është një marrëveshje shumë e rëndësishme. Kam kaluar shumë kohë në Ballkan. Unë mendoj se është një rajon tepër i rëndësishëm për Shtetet e Bashkuara. Është një rajon ku nuk mund ta marrim paqen si të mirëqenë. Kam kaluar shumë kohë me Albin Kurtin dhe Aleksandar Vuçiçin dhe të dy kanë bërë, mendoj, lëvizje shumë të rëndësishme për normalizimin e marrëdhënieve mes dy vendeve. Marrëveshja nuk është pa rrezik politik, por mendoj se është një rrezik që ia vlen të ndërmerret. Unë besoj se të dyja palët janë serioze për zbatimin e kësaj marrëveshjeje dhe mendoj se mund të jetë gurthemel për punën e vazhdueshme për t’u siguruar që secili vend të njohë dhe respektojë qytetarët e vendit tjetër dhe të drejtën e secilit komb për t’u bashkuar me institucionet ndërkombëtare për t’u bërë anëtar i plotë i bashkësisë ndërkombëtare.
Zëri i Amerikës: Por çfarë mund të bëjnë Uashingtoni dhe Brukseli për t’u siguruar që kjo të ndodhë? Ne e dimë se ka pasur marrëveshje të Brukselit nga viti 2013. Disa nga pjesët e saj nuk janë zbatuar. Çfarë duhet të bëjnë ata për t’u siguruar që edhe Vuçiçi edhe Kurti të respektojnë atë për të cilën janë zotuar?
Chris Murphy: Epo, në fund të fundit ky është një vendim i udhëheqësve të Kosovës dhe Serbisë. Nuk ka asgjë përfundimtare që Evropa apo Shtetet e Bashkuara mund të bëjnë. Ne mund të ofrojmë inkurajim. Dhe sigurisht, të dyja vendet mendoj se e shohin të ardhmen e tyre si të integruar në aleancën transatlantike. Sigurisht, të dyja kombet duan të bëhen pjesë e Bashkimit Evropian. Kosova e sheh të ardhmen e saj në NATO. Së këndejmi Shtetet e Bashkuara dhe Brukseli, të cilët padyshim mbajnë çelësat e anëtarësimit në NATO dhe Bashkimin Evropian, do të vazhdojnë ta bëjnë të qartë se do të jetë shumë e vështirë për secilin vend që t’u bashkohet atyre organizatave nëse nuk ka një tejkalim të dallimeve ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit.
Zëri i Amerikës: Por, çfarë lloj stimujsh apo edhe pasojash mund t’u paraqes Uashingtoni të dyja palëve për t’u siguruar që po e zbatojnë marrëveshjen?
Chris Murphy: Nuk mendoj se do të paraqesim pasojat. Ne mendojmë se është në interesin më të mirë të Kosovës dhe Beogradit që të zbatohet kjo marrëveshje. Nuk mendoj se është një politikë e mirë për fuqitë ose entitetet e jashtme që t’i detyrojnë vendet të bëjnë diçka që nuk duan ta bëjnë ose mendojnë se nuk është në interesin e tyre më të mirë. Kështu që unë nuk e shoh këtë si një çështje që Shtetet e Bashkuara ofrojnë stimuj dhe pasoja. Kjo thjesht nuk është e dobishme sipas mendimit tim. Ne duhet të punojmë me udhëheqësit dhe grupet elektorale në Kosovë dhe Serbi për t’i bindur ata të bëjnë atë që është e drejtë për vendet e tyre. Dhe njohja e ndërsjellë është e drejtë dhe është pozitive si për të ardhmen politike ashtu edhe për atë ekonomike të të dyja vendeve.
Zëri i Amerikës: Sa realiste është ideja e njohjes së ndërsjellë kur, për shembull, presidenti i Serbisë pas takimit në Ohër tha se ka dy vija të kuqe dhe se Serbia nuk do ta njohë kurrë pavarësinë e Kosovës dhe nuk do ta lejojë kurrë që Kosova të bëhet anëtare e Kombeve të Bashkuara? Sa realiste është të presim që kjo marrëveshje të çojë në njohje të ndërsjellë në fund?
Chris Murphy: Epo, le të ecim hap pas hapi. Unë e kuptoj se udhëheqësit politikë ndonjëherë duhet të pozicionohen në mënyra të caktuara, por mendoj se fakti që kjo marrëveshje u realizua tregon se si Vuçiçi ashtu edhe Kurti, të cilët kanë zgjedhës që nuk duan pajtim mes dy vendeve, janë të gatshëm të ndërmarrin rreziqe, janë të gatshëm për të bërë gjënë e duhur, për të nxitur paqen. Ka lloj-lloj gjërash në Ballkan për të cilat udhëheqësit thanë se nuk do të ndodhin kurrë, por pastaj ndodhën, sepse ju u jepni kohë, vazhdoni të flisni, vazhdoni të ndërtoni një rrugë drejt pajtimit dhe ndonjëherë ndodhin gjëra të habitshme.
Zëri i Amerikës: E dimë se zoti Kurti për shembull, i ka rezistuar idesë së formimit të Asociacionit të Komunave me shumicë serbe dhe SHBA-ja dhe BE-ja kanë ngulur këmbë për këtë. A mendoni se zoti Kurti do ta formojë Asociacionin? Sa i rëndësishëm është formimi i tij për normalizimin e marrëdhënieve dhe a ka ndonjë rrezik që formimi i Asociacionit të çojë në një Republika Srpska tjetër, siç thonë disa nga kritikët?
Chris Murphy: Dëgjoni, askush nuk e dëshiron një Bosnjë tjetër. Kjo nuk duhet të jetë e ardhmja e Asociacionit të komunave me shumicë serbe. Unë kam biseduar me zotin Kurti në disa raste dhe i kam shpjeguar se në Shtetet e Bashkuara, kemi një qeveri të fortë federale. Ne kemi një ndjenjë të fortë të patriotizmit amerikan, por kemi gjithashtu qeveri të forta shtetërore. Ne gjithashtu u kemi dhënë mundësinë njerëzve në Oklahoma dhe Connecticut për të krijuar një të ardhme për veten e tyre. Ky është ndryshimi. Mendoj se sigurisht që ka një mënyrë që Kosova të vërë në jetë një shkallë të kufizuar të vetëqeverisjes për ato që janë komunat me shumicë serbe dhe ta bëjë këtë në një mënyrë që nuk e copëton strukturën e vendit. Ky është një zotim që është bërë në Bruksel dhe që Kosova duhet ta bëjë si duhet. Më vjen mirë që kjo është pjesë e kësaj marrëveshjeje.
Zëri i Amerikës: Një aspekt më i rëndësishëm i kësaj është se kritikët mendojnë se komuniteti ndërkombëtar po i injoron çështjet me proceset demokratike në Serbi, siç theksohet në raporte të shumta, për hir të marrëveshjes me Vuçiçin. E shihni se kjo po ndodh në këtë rast?
Chris Murphy: Sigurisht që jam i shqetësuar për shëndetin e opozitës politike në Serbi, për shkallën e kontrollit që qeveria në Beograd ushtron mbi median. Unë i kam ngritur shqetësimet e mia drejtpërdrejt me Vuçiçin dhe do të vazhdoj ta bëj këtë. Mendoj se, si zakonisht, Shtetet e Bashkuara mund të bëjnë dy gjëra në të njëjtën kohë. Ne mund të punojmë me qeverinë serbe për t’i bërë ata që të marrin një qëndrim më të ashpër në mbështetje të Ukrainës, për t’i bërë ata të gjejnë rrugën drejt pajtimit me Kosovën dhe të sigurohemi që e kuptojnë që nëse nuk mbrojnë sundimin e ligjit, nëse nuk kanë një demokraci të shëndoshë, atëherë pa marrë parasysh sa përparim bëjnë në Ukrainë apo Kosovë, ata nuk do të hyjnë në Bashkimin Evropian, gjë që unë e di se është synim i Aleksandër Vuçiçit.
Zëri i Amerikës: Meqë e përmendët Ukrainën, ju e vizituat Serbinë herën e fundit në muajin prill, dhe më pas keni shkruar se Serbia do të duhet të zgjedhë për shkak të agresionit rus në Ukrainë, por duket që nga ajo kohë Vuçiçi është ulur në ato dy karriget proverbiale. Ai po mbështet rezolutat e OKB-së për Ukrainën, por ende refuzon të zbatojë sanksionet perëndimore ndaj Rusisë. A është ende e rëndësishme të bëhet kjo zgjedhje, Evropa apo Rusia për Serbinë dhe pse?
Chris Murphy: Është e rëndësishme që Serbia ta marrë atë vendim për çështjen e Ukrainës. Mendoj se është joreale të besohet se Serbia do të shkëpusë plotësisht një lloj lidhjeje kulturore dhe ekonomike me Rusinë dhe as nuk duhet të presim që ajo të bëjë një shkëputje të plotë. Por, për çështjen e Ukrainës, Serbia duhet të bëjë një zgjedhje. Serbia duhet t’u bashkohet Evropës dhe Shteteve të Bashkuara dhe të zbatojë sanksionet e nevojshme për të dërguar një mesazh të përbashkët se ky akt brutal agresioni nuk do të tolerohet.
Zëri i Amerikës: Çfarë ndodhë nëse ajo nuk e bën një gjë të tillë?
Chris Murphy: Mendoj se është shumë e vështirë për Serbinë të ketë një të ardhme evropiane nëse qëndron në kundërshtim të përpjekjes më të rëndësishme të politikës së jashtme të mbështetjes së pakushtëzuar të BE-së për Ukrainën.
